Hiện nay nhân dân ở các thôn trên địa bàn xã Định Long, huyện Yên Định đang quen với các hoạt động xã hội theo kiểu truyền thống, đa số các hộ dân có điện thoại thông minh, có kết nối internet, có người đăng ký tài khoản ngân hàng những việc vận hành, ứng dụng các nền tảng số này vào cuộc sống thì còn rất hạn chế do chưa hiểu biết và chưa có thói quên cũng như chưa biết bắt đầu từ đâu để ứng dụng công nghệ thông tin vào đời sống hàng ngày.

Để thay đổi tư duy của người dân từ thói quen truyền thống sang ứng dụng công nghệ thông tin cần định hướng công việc cụ thể, rõ ràng để người dân sáng tạo tạo ra thay đổi. Có những thay đổi diễn ra từ từ, tuyến tính. Có những thay đổi diễn ra nhanh chóng, toàn diện và thay thế cái cũ. Tuy nhiên mọi sự thay đổi phải bắt nguồn từ kiến thức hiện có của người dân và cơ sở vật chất hiện có của người dân.

Sau khi thực hiện xây dựng mô hình thôn thông minh trên địa bàn xã Định Long, huyện Yên Định việc ứng dụng công nghệ thông tin vào thực tiễn cuộc sống nhằm thúc đẩy chuyển đổi số và xây dựng thôn thông minh đã làm thay đổi từ nhận thức, hiểu biết đến thói quen và người dân đã nhận thấy hiệu quả của việc tham gia chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin vào cuộc sống thường ngày từ đó mà tích cực tham gia. 

1. Bối cảnh xuất hiện vấn đề

Hiện nay 100% số thôn trên địa bàn huyện xã có hạ tầng phục vụ chuyển đổi số tốt, có thể đáp ứng cho các hoạt động chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin.

Trên 95% hộ dân có người sử dụng điện thoại thông minh hoặc thiết bị có kết nối internet.

Xã đã lắp camera an ninh và nhiều hộ dân đã chủ động lắp đặt Camera an ninh.

Các hàng hoá được bán trên các sàn thương mại điện tử hoặc mạng xã hội hoặc các ứng dụng được đảm bảo nguồn gốc, chất lượng và được nhà nước kiểm soát.

Trình độ dân trí trên địa bàn khá cao, đa số nhân dân có khả năng tiếp cận nhanh với công nghệ thông tin.

Công an chính quy về các xã, 100% số thôn thành lập tổ công nghệ số cộng đồng đây là điều kiện thuận lợi để tuyên truyền, hướng dẫn nhân dân thực hiện chuyển đổi số và giúp người dân đăng ký tài khoản định danh điện tử.

Các công ty, doanh nghiệp trên địa bàn huyện nhiều thu hút số lượng lớn lao động vì vậy đa số các hộ dân đều có người có tài khoản ngân hàng có thể đăng ký để thực hiện các giao dịch thanh toán, chuyển tiền không dùng tiền mặt.

Mạng xã hội được nhân dân sử dụng nhiều, kỹ năng của nhân dân trong sử dụng các nền tảng công nghệ số để mua bán tốt, hầu như mỗi gia đình đều có người có thể thực hiện được.

2. Bài toán cần giải quyết

Để xây dựng được mô hình thôn thông minh tại các thôn trên địa bàn xã Định Long, huyện Yên Định cần thực hiện được các yêu cầu sau:

- Mỗi tổ an ninh xã hội phải xây dựng được 01 mô hình camera an ninh lắp đặt ở các trực đường chính của ngõ và một số điểm quan trọng.

- Cấp uỷ chi bộ, ban vận động xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư, thôn trưởng, ban phát triển thôn phải thành lập được 01 nhóm Zalo thành viên nhòm là cán bộ thôn và đại diện các hộ gia đình trong thôn tham gia.

- 80% công dân được có thẻ căn cước công dân được đăng ký tài khoản định danh điện tử.

- 100% hộ dân có tài khoản ngân hàng ví điện tử để thanh toán tiền điện, nước, mua sắm… không dùng tiền mặt.

- 95 hộ dân trong thôn sử dụng các nền tảng mạng như các trang mạng xã hội Zalo, Facebook, sàn thương mại điện tử, trang Web để quảng bá sản phẩm và mua sắm trực tuyến.

3. Khó khăn, thách thức

Ý thức chủ động phòng chống tội phạm, tai, tệ nạn xã hội của một bộ phận không nhỏ nhân dân còn kém.

Việc sử dụng các trang mạng xã hội, các nền tảng số hầu như chỉ phục vụ mục đích vui chơi, giải trí và đăng tải tậm trạng cá nhân.

Ứng dụng định danh điện tử chưa được tích hợp nhiều ứng dụng và tính liên thông để giải quyết các thủ tục hành chính, các giao dịch còn có những hạn chế nhất địch.

Thói quen của nhân dân vẫn là dùng tiền mặt, chưa quen với các hoạt động không dùng tiền mặt.

Sản phẩm hàng hoá của nhân dân chưa thường xuyên.

 Lực lương công an còn mỏng, thành viên tổ công nghệ số còn hạn chế trong kỹ năng sử dụng các ứng dụng công nghệ thông tin.

Cán bộ chuyên trách cấp xã phụ trách chuyển đổi số chưa có.

Chế độ, chính sách, ngân sách phục vụ cho các hoạt động chuyển đổi số ở cấp xã, cấp thôn chưa có.

1. Giải pháp xây dựng mô hình Camera an ninh ở các hộ dân trong thôn

Cấp uỷ chi bộ, đồng chí trưởng thôn mời các tổ trưởng tổ an ninh xã hội để họp bàn thống nhất chủ trương lắp Camera an ninh cho các tổ an ninh xã hội trong thôn đồng thời nêu rõ hiệu quả của mô hình camera an ninh đối với các hộ trong thôn, nêu một số mô hình camera an ninh.

Cấp uỷ các thôn mời từng tổ an ninh xã hội để họp đề xuất xây dựng mô hình camera an ninh để các tổ thống nhất lắp. Thường mỗi thôn có từ 8 đến 15 tổ an ninh xã hội, mỗi tổ gồm các hộ được chia theo một hoặc một số cung đường nhất định.

Mỗi tổ an ninh lắp 01 đầu ghi hình và 4 hoặc 8 mắt camera tuỳ thuộc tổ có số lượng nhiều hộ hay ít hộ, địa hình thuận tiện hay phức tạp.

Số tiền cho 01 đầu ghi là từ 2,5 đến 4 triệu đồng. Số tiền cho mỗi mắt Camera là từ 700 nghìn đồng đến 1,3 triệu đồng.

Số mắt camera và vị trí lắp camera được tổ thống nhất bàn bạc, đóng góp tiền mua và thuê người lắp, đầu ghi đặt tại nhà ông, bà tổ trưởng. các mắt được lắp ở các vị trí do tổ thống nhất và được lấy mạng và điện ở hộ gia đình trong tổ gần nhất.

Khi có sự việc xảy ra tổ có thể trích xuất camera để làm bằng chứng báo cáo với chính quyền hoặc công an giải quyết.

Thời gian để thực hiện lắp đặt camera chỉ trong vòng 01 tháng.

2. Giải pháp xây dựng nhóm Zalo tương tác giữ các hộ dân trong thôn với cấp uỷ chi bộ thôn và thôn trưởng, ban phát triển thôn.

Cán bộ thôn họp thống nhất tên gọi nhóm Zalo và tạo nhóm Zalo. Trưởng nhóm Zalo là đồng chí bí thư chi bộ, phó nhóm là đồng chí trưởng thôn. Cán bộ thôn phân công cán bộ đến các hộ dân để lấy số điện thoại có sử dụng zalo đồng thời hướng dẫn cho hộ chưa có zalo đăng ký zalo sau đó dùng số điện thoại để tham gia nhóm zalo.

Lập danh sách theo dõi hộ tham gia nhóm zalo để quản lý, khi có biến động thông tin hộ thì thay đổi kịp thời.

Những thông tin cần liên hệ, trao đổi với nhân dân cán bộ thôn đăng tải hoặc chi sẻ trên nhóm zalo để hộ dân được biết.

Những hộ dân khi có phản ánh với thôn có thể chia sẻ trên nhóm hoặc nhắn tin riêng cho trưởng hoặc phó nhóm để xử lý theo quy định.

Mọi hoạt động thông tin, tuyên truyền được thực hiện trên nhóm zalo.

Nhóm zalo dùng để tương tác giữa cán bộ thôn với nhân dân và cung cấp các thông tin của xã, của thôn đến nhân dân và ngược lại.

3. Giả pháp cài và sử dụng ứng dụng định danh điện tử.

Cán bộ thôn phối hợp với Ban chỉ đạo đề án 06 xã và công an xã hướng dẫn cho các hộ dân, các công dân trong thôn cài đặt tài khoản định danh điện tử VnelD cho nhân dân và hướng dẫn nhân dân thao tác, sử dụng. 

a. Đăng ký tài khoản định danh điện tử

* Đăng ký tài khoản định danh điện tử mức độ 1 qua ứng dụng VNelD đối với công dân đã có thẻ Căn cước công dân gắn chíp điện tử

- Hướng dẫn công dân sử dụng thiết bị di động tải và cài đặt ứng dụng VNelD.

- Công dân sử dụng ứng dụng VNelD để nhập thông tin về số định danh cá nhân và số điện thoại hoặc địa chỉ thư điện tử; cung cấp các thông tin theo hướng dẫn trên ứng dụng VNelD; thu nhận ảnh chân dung bằng thiết bị di động và gửi yêu cầu đề nghị cấp tài khoản định danh điện tử tới cơ quan quản lý định danh và xác thực điện tử qua ứng dụng VNelD.

* Đăng ký tài khoản định danh điện tử mức độ 2

Công dân đến Công an xã, phường, thị trấn hoặc nơi làm thủ tục cấp thẻ Căn cước công dân để làm thủ tục cấp tài khoản định danh điện tử. Công dân xuất trình thẻ Căn cước công dân gắn chíp điện tử, cung cấp thông tin về số điện thoại hoặc địa chỉ thư điện tử và đề nghị bổ sung thông tin được tích hợp vào tài khoản định danh điện tử.

Cán bộ tiếp nhận nhập thông tin công dân cung cấp vào hệ thống định danh và xác thực điện tử; chụp ảnh chân dung, thu nhận vân tay của công dân đến làm thủ tục để xác thực với Cơ sở dữ liệu căn cước công dân và khẳng định sự đồng ý đăng ký tạo lập tài khoản định danh điện tử. 

b. Sử dụng tài khoản định danh điện tử

- Chủ thể danh tính điện tử sử dụng tài khoản định danh điện tử để đăng nhập và sử dụng các tính năng, tiện ích trên ứng dụng VNelD, trang thông tin định danh điện tử.

- Tài khoản định danh điện tử do hệ thống định danh và xác thực điện tử tạo lập được sử dụng để thực hiện thủ tục hành chính, dịch vụ hành chính công trên môi trường điện tử và các hoạt động khác theo nhu cầu của chủ thể danh tính điện tử.

- Công dân được tạo lập tài khoản để phục vụ cho hoạt động của mình và chịu trách nhiệm xác thực, bảo đảm tính chính xác của tài khoản do mình tạo lập, quyết định mức độ và giá trị sử dụng của từng mức độ tài khoản. 

- Khi công dân đến giao dịch tại cơ quan nhà nước thì dùng tài khoản định danh điện tử của mình để giải quyết các công việc đã được tích hợp trong tài khoản.

4. Giải pháp để các hộ gia đình có ứng dụng thanh toán không dùng tiền mặt

Thôn thành lập tổ tuyên truyền tuyên truyền hiệu quả của việc thanh toán không dùng tiền mặt và những tiện lợi từ việc thanh toán không dùng tiền mặt.

Cán bộ thôn phân công người đến hộ dân hướng dẫn cho hộ dân đến ngân hàng để đăng ký tài khoản ngân hàng và đăng ký sử dụng tài khoản trên các ứng dụng được cài trên điện thoại thông minh.

Cán bộ thôn hướng dẫn nhân các hộ dân thanh toán tiền không dùng tiền mặt và thực hiện các giao dịch thông qua tài khoản ngân hàng đã được đăng ký trên điện thoại.

Các giao dịch liên quan đến tiền giữa thôn với hộ dân thực hiện thông qua thanh toán không dùng tiền mặt nhằm khuyến khích hộ dâng đăng ký tài khoản ngân hàng và tài khoản trên điện thoại thông minh.

5. Giải pháp khuyến khích nhân dân sử dụng các ứng dụng, phần mềm xã hội và các sàn thương mại điển tử để quảng bá sản phẩm, mua, bán hàng trực tuyến.

Cán bộ thôn tuyên truyền để nhân dân hiểu và biết hiệu quả từ việc mua hàng trực tuyến và quảng bá, bán hàng trực tuyến.

Cán bộ thôn giới thiệu cách sử dụng mạng xã hội, sàn thương mại điển tử, các trang web để nhân dân có thể tiếp cận và thực hiện các thao tác mua hàng cũng như giới thiệu các sản phẩm của hộ gia đình hoặc bán hàng trực tuyến.

a)Các bước để hướng dân nhân dân bán hàng trực tuyến.

- Chọn mặt hàng để kinh doanh hoặc bán.

- Nghiên cứu về những sản phẩm tương tự xem cách bán, cách quảng bá và giá thành bán…

- Tạo các tài khoản, nhóm trên Zalo, Facebook, Web, sàn thương mại điện tử… để đăng tải sản phẩm cần bán, kinh doanh.

- Mở rộng các kênh bán hàng ở nhiều nền tảng số khác nhau.

- Tương tác và tư vấn cho khách hàng.

- Chốt đơn hàng và gửi đơn hàng cho khách hàng.

b)Các bước hướng dẫn nhân dân mua hàng trực tuyến

- Truy cập vào các nhóm, các Web hoặc các sàn thương mại bán các mặt hàng cần mua thông qua công cụ tìm kiếm như google…

- Tham khảo và so sánh giá cả, chất lượng các sản phẩm cần mua.

- Lựa chọn sản phẩm cần mua.

- Đặt hàng.

- Nhận hàng và thanh toán đơn hàng.

Việc xây dựng các mô hình thôn thông minh là xu thế tất yếu và cần thiết. bởi vì xây dựng mô hình thôn thông minh bản chất thực sự là thực hiện chuyển đổi số ở nông thôn. Trong thời đại xã hội hiện nay, chúng ta gần như đã không còn xa lạ với cụm từ “chuyển đổi số” nữa. Với thành công của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, chuyển đổi số hiện đang là xu hướng tất yếu, là vấn đề sống còn đối với các quốc gia, tổ chức, doanh nghiệp và người tiêu dùng trên toàn thế giới. Những sự thay đổi to lớn về năng suất lao động, trải nghiệm của người dùng và các mô hình kinh doanh mới đang được hình thành cho thấy vai trò và tác động to lớn trong cuộc sống xã hội hiện nay của chuyển đổi số, nó tác động đến mọi ngành nghề, như: công nghiệp, nông nghiệp, thương mại và dịch vụ kinh doanh.

Xây dựng mô hình thôn thông minh còn giúp người dân chủ động trong việc thực hiện chuyển đổi số, chuyển đổi số đang giúp người dân bình đẳng về cơ hội tiếp cận dịch vụ, đào tạo, tri thức, qua đó giúp thu hẹp khoảng cách số thông qua việc phát triển chính phủ số, kinh tế số và xã hội số.

- Từ hiệu quả của mô hình Camera an ninh trong nhân dân góp phần giữ gìn an ninh trật tự, an toàn xã hội trong khu dân cư, có sức răn đe đối với những đối tượng có ý định có những hành vi sấu đồng thời cũng giúp điều tra, xử lý các trường hợp vi phạm trong khu dân cư. Từ hiệu quả của mô hình có thể tạo cho nhân dân sự yên tâm công tác, yên tâm lao động, sản xuất đồng thời cũng góp phần xây dựng công đông dân cư văn minh, văn hoá và hiện đại. Cũng giúp cho chính quyền trong các hoạt động đảm bảo an ninh trật tư và điều tra, xử lý, tố giác tội phạm.

- Hiệu quả từ xây dựng nhóm Zalo tương tác giữ cán bộ thôn với nhân dân trong thôn góp phần năm bắt, giải quyết kịp thời những khó khăn vướng mắt, đề xuất, kiến nghị của nhân dân và những vấn đề vi phạm phát sinh trong nhân dân một cách kịp thời. đồng thời cũng là kênh thông tin có thể truyền tải kịp thời các chủ trương, đường lối, chính sách của đảng và nước, các quy định của địa phương đến với người dân một cách nhanh nhất, chính xác nhất. là một cách thông tin, tuyên truyền hiệu quả. Từ đó hạn chế các vấn đề bức sức, khứu kiện, thắc mắc và giải quyết sớm mẫu thuẫn trong nhân dân hạn chế tối đa đơn thư của nhân dân. Cũng là kênh để cấp uỷ, chính quyền nắm bắt thực trang cuộc sống trong công đồng dân cư một cách kịp thời.

- Hiệu quả từ cài ứng dụng định danh điện tử

Việc cài đặt ứng dụng định danh điện tử là cách tốt nhất để người dân chuyển đối số sử dụng dữ liệu và hệ thống công nghệ số nhằm thay đổi trải nghiệm người sử dụng với các dịch vụ công do Nhà nước cung cấp.  

Đem lại lợi ích cụ thể cho người dân như: Người dân có thể sử dụng các dịch vụ công, hạn chế việc đi lại, tiết kiệm thời gian, chi phí trong thực hiện các giao dịch đã được tích hợp trong tài khoản định danh điện tử. giúp người dân tiếp cận với các dịch vụ xã hội như y tế, giáo dục… nhanh hơn, tốt hơn. Giảm phiền hà cho người dân. 

Công cụ định danh điện tử giúp người dân thực hiện các giao dịch nhanh chóng, dễ dàng trên môi trường điện tử, hiệu quả thay vì các phương pháp truyền thống như gặp mặt trực tiếp, giấy tờ tùy thân,… gây tiêu tốn nhiều thời gian.

Với định danh điện tử, công dân có thể chia sẻ, cung cấp các thông tin của doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức bằng việc quét mã QR code hoặc các giải pháp kỹ thuật khác.

Khi người dân đã có tài khoản định danh điện tử sẽ giúp các tổ chức, cơ quan có liên quan giảm thiểu được đáng kể nguồn nhân lực, tiết kiệm được thời gian, giảm chi phí in ấn và lưu trữ các loại giấy tờ. Ngoài ra, các cơ quan, tổ chức cũng có thể giải quyết thủ tục hành chính cho người dân trực tiếp nhanh chóng, hạn chế được việc tụ tập đông người.

Khi người dân đã có tài khoản định danh điện tử sẽ giúp các doang nghiệp có sử dụng lao động nông thôn dùng dịch vụ định danh điện tử đảm bảo được an toàn, hiệu quả, nhanh chóng. Hơn nữa, doanh nghiệp còn có thể sử dụng phương thức thanh toán thuận tiện mà ứng dụng định danh điện tử cung cấp, giảm thiểu tối đa các thủ tục về giấy tờ.

- Hiệu quả từ việc nhân dân sử dụng các ứng dụng mua, bán hàng trực tuyến

Khi người dân thực hiện các giao dịch điện tử tiến hành thông qua Internet sẽ mang lại nhiều cơ hội cho người dân để tham gia và kết nối vào thị trường kinh tế số, nơi mà các rào cản của thị trường là nhỏ hơn, với rất nhiều cơ hội để tiếp cận và chia sẻ thông tin, kiến thức với các cộng đồng có chung lợi ích, cho phép mỗi người dân có thể tiếp cận toàn bộ thị trường một cách nhanh chóng theo cách chưa từng có. Nếu như trước đây, người dân mang hàng ra chợ bán thì chỉ tiếp cận được vài chục đến vài trăm người trong khu vực địa lý hạn chế của mình. Khi người dân đã biết ứng dụng thương mại điện tử, người dân có thể bán hàng cho hàng triệu người, trên toàn thế giới. Chỉ cần mỗi người dân với một chiếc điện thoại thông minh, mỗi hộ gia đình một đường cáp quang là có thể trở thành một doanh nghiệp và có thể tiếp cận cả thế giới.

Việc người dân biết sử dụng các ứng dụng dụng để mua hàng trực tuyến giúp người dân tiết kiệm thời gian, có nhiều lựa chọn hơn và tiếp cận được với nhiều mặt hàng giá rẻ hơn, chất lượng tốt hơn, phương thức giao hàng và thanh toán thuận tiện hơn, an toàn hơn.

Khi thực hiện đề tài bản thân tôi đã nghiên cứu ký thực trạng các hộ dân, các thôn trên địa bàn, hiện trạng cơ sở vật chất phục vụ xây dựng mô hình thôn thông minh và hiểu hơn về tư tưởng, tâm lý của người dân. Đồng thời tích luỹ thêm nhiều kiến về chuyển đổi số và xây dựng mô hình thôn thông minh. Rút ra được những thuận lợi, khó khăn trong thực tiễn. Từ đó đề ra biện pháp, lộ trình và cách thức để lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chuyển đổi số trên địa bàn xã tốt hơn. Nâng cao hiệu quả của việc thực hiện chuyển đổi số dối với nhân dân giúp nhân dân hưởng thụ và có được nhiều lợi ích, ích lợi hơn sau khi thực hiện chuyển đổi số từ đó tạo động lực khuyến khích nhân dân tích cực tham gia các hoạt động chuyển đổi số. đây là cốt lõi để xây dựng mô hình thôn thông minh, công dân số góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh, hiện đại, ứng dịch tối đa công nghệ thông tin vào đời sống thường ngày và các hoạt động đang diễn ra trong đời sống.

1. Khuyến nghị

Việc xây dựng mô hình thôn thông minh có ý nghĩa hết sức quan trọng, cần thiết và cấp bách bới nó mang lại hiệu quả, lợi ích ngay và là su thế tất yếu, khách quan trong gia đoạn hiện nay. Xây dựng mô hình thôn thông minh là cốt lõi để thực hiện thành công chuyển đổi số một cách nhaanh nhất, hiệu quả nhất.

2. Định hướng phát triển

Sau khi xây dựng được mô hình thôn thông minh sẽ là tiền đề vững chắc để thực hiện chuyển đổi số ở các xã trên địa bàn huyện.

Trong quá trình xây dựng mô hình thôn thông minh sẽ làm thay đổi tư duy, thói quen của nhân dân vì vậy sẽ gặp nhiều khó khăn bởi một bộ phận nhân dân ngại thay đổi, ngại đổi mới và ngại học tập để nâng cao trình độ, nhận thức. Xây dựng mô hình thôn thông minh chính là thực hiện chuyển đổi số nên việc làm cụ thể nhưng không được định lượng cụ thể vì thế nhân dân sẽ không nhìn thấy ngay dẫn đến một bộ phận nhân dân nghi ngờ và ngại làm.

3. Nhân rộng, bài học thành công

Cần tổ chức tập huấn cho ban chỉ đạo chuyển đổi số cấp xã, tổ công nghệ số cộng đồng và lực lượng công an để thực hiện những nội dung trên.

Quá trình thực hiện mô hình thôn thông minh cần có sự hỗ trợ tích cực của các cơ quan, đơn vị có liên quan.

Việc triển khai xây dựng mô hình cần thực hiện một cách đồng bộ và thường xuyên.

Đề xuất hỗ trợ kinh phí cho các tổ công nghệ số công đồng để tổ công nghệ số cộng đồng tham gia các hoạt động liên quan.

Đề xuất các ban chỉ đạo chuyển đổi số các xã nên phân công 01 cán bộ phụ trách.